എങ്ങനെയാണ് അല്ക്വയ്ദ ബന്ധമുള്ള ജിഹാദി ഗ്രൂപ്പ് മാലിയെ മുട്ടുകുത്തിക്കുന്നത്? 40 വര്ഷത്തെ ചരിത്രത്തില് ആദ്യമായി ഒരു രാജ്യത്തിന്റെ ഭരണം പിടിക്കുമെന്ന് ആശങ്ക; ഗ്രാമങ്ങളും വഴികളും ഉപരോധിച്ച് ജെഎന്ഐഎം; സൈന്യം പിടിച്ചു നില്ക്കുന്നത് തലസ്ഥാനത്തു മാത്രം
മാലി: ഏറ്റുമുട്ടലിലൂടെ ഒസാമാ ബിന് ലാദനെ വധിച്ചതിനുശേഷം നിര്ജീവമായ അല്-ക്വയ്ദ വീണ്ടും സജീവമാകുന്നെന്നു റിപ്പോര്ട്ട്. ഭരണത്തിന്റെ അസ്ഥിരത മുതലെടുത്ത് മാലിയിലെ ജമാഅത്ത് നുസ്റത്ത് അല്-ഇസ്ലാം വാല്-മുസ്ലിമിന് (ജെഎന്ഐഎം) എന്ന സംഘടനയുടെ മറവിലാണ് മാലിയിലെമ്പാടും അല് ക്വയ്ദ പിടിമുറുക്കുന്നതെന്നു ബ്രിട്ടീഷ് ദിനപത്രമായ ടെലിഗ്രാഫ് റിപ്പോര്ട്ട് ചെയ്യുന്നു. തീവ്രവാദ പ്രവര്ത്തനങ്ങള് സജീവമാക്കിയെങ്കിലും ഇതുവരെയും ഒരു രാജ്യത്തിന്റെ നിയന്ത്രണം അല്ക്വയ്ദ കൈക്കലാക്കിയിരുന്നില്ല. തീവ്രവാദ സംഘടനയുടെ 40 വര്ഷത്തെ ചരിത്രത്തില് ആദ്യമായി ഇത്തരമൊരു അവസ്ഥയിലേക്കാണു മാലി നീങ്ങുന്നതെന്നു സുരക്ഷാ നിരീക്ഷകര് ചൂണ്ടിക്കാട്ടുന്നു.
മാസങ്ങളായി മാലിയുടെ തെക്കന് മേഖലകളിലേക്കു നീങ്ങുന്ന തീവ്രവാദികള് തലസ്ഥാനം വളയുകയും പ്രധാന വിതരണ മാര്ഗങ്ങള് സ്തംഭിപ്പിക്കുകയും ചെയ്യുന്നു. ഇന്ധനക്ഷാമം, ഭക്ഷ്യ ഉപരോധങ്ങള്, കുതിച്ചുയരുന്ന വിലകള് എന്നിവ ബമാകോയിലെ ദൈനംദിന ജീവിതത്തെ തളര്ത്തുന്നു. വിപണികള് വരണ്ടു. അവശ്യസാധനങ്ങള് കൊണ്ടുപോകുന്ന ട്രക്കുകള്ക്ക് നഗരത്തിലേക്ക് എത്താന് കഴിയുന്നില്ല. തീവ്രവാദികള് ഗ്രാമപ്രദേശങ്ങളിലുടനീളം ചെക്ക്പോസ്റ്റുകള് സ്ഥാപിക്കുകയും നികുതി പിരിക്കുകയും താല്ക്കാലിക കോടതികള് പോലും സ്ഥാപിക്കുകയും ചെയ്തതായി റിപ്പോര്ട്ടുകള് പറയുന്നു. മാലിയില് ‘നിഴല് സര്ക്കാരിന്റെ’ പ്രവര്ത്തനമാണു നടക്കുന്നതെന്നും വിദഗ്ധര് ചൂണ്ടിക്കാട്ടുന്നു.
2020 ലും 2021 ലും അട്ടിമറിയിലൂടെ അധികാരം പിടിച്ചെടുത്ത മാലിയുടെ സൈനിക ഭരണകൂടം ക്രമസമാധാനം നിലനിര്ത്താന് പാടുപെടുകയാണ്. പാശ്ചാത്യ സഖ്യകക്ഷികളില് നിന്നുള്ള ഭരണകൂടത്തിന്റെ ഒറ്റപ്പെടലും വിദേശ കൂലിപ്പടയാളികളെ ആശ്രയിക്കുന്നതും ഭരണകൂടത്തെ ദുര്ബലപ്പെടുത്തുകയും അമിതമായി സമ്മര്ദ്ദത്തിലാക്കുകയും ചെയ്തു. സൈന്യത്തിന്റെ മനോവീര്യം തകര്ന്നു. വിഭവങ്ങള് ദുര്ബലമാണ്. തീവ്രവാദികള് മുന്നേറുകയും അടിസ്ഥാന സൗകര്യങ്ങള് തകരുകയും ചെയ്യുന്നതിനാല്, സര്ക്കാരിലുള്ള ആത്മവിശ്വാസവും ജനങ്ങള്ക്കു നഷ്ടമായി.
മാലി, ബുര്ക്കിന ഫാസോ, നൈജര് എന്നിവിടങ്ങളില് 6,000-ത്തിലധികം സായുധ പോരാളികള് ഇപ്പോള് ജെഎന്ഐഎം ബാനറിന് കീഴില് പ്രവര്ത്തിക്കുന്നു. റോഡുകള് നിയന്ത്രിക്കുക, ചരക്കുനീക്കം സ്തംഭിപ്പിക്കുക, ഒരു മേഖലയിലേക്കുള്ള പ്രവേശനം ഇല്ലാതാക്കുക എന്നിങ്ങനെ തന്ത്രപരവുമായ ഒരു സമീപനമാണു സ്വീകരിക്കുന്നത്. പല ഗ്രാമപ്രദേശങ്ങളിലും, അല്-ഖ്വയ്ദയുമായി ബന്ധപ്പെട്ട സേനകള് ഇപ്പോള് യഥാര്ത്ഥ അധികാരികളായി പ്രവര്ത്തിക്കുന്നു, നിയമങ്ങള് നടപ്പിലാക്കുന്നു, തര്ക്കങ്ങള് പരിഹരിക്കുന്നു, വ്യാപാരം നിയന്ത്രിക്കുന്നു. അവരുടെ സ്വാധീനം വളര്ന്നത് നേരിട്ടുള്ള യുദ്ധത്തിലൂടെയല്ല, മറിച്ച് തുടര്ച്ചയായ സാമ്പത്തിക ഉപരോധത്തിലൂടെയും പ്രാദേശിക പരാതികളില് കൃത്രിമം കാണിക്കുന്നതിലൂടെയുമാണ്.
തലസ്ഥാനമായ ബമാകോ വീണാല്, അത് ചരിത്രപരമായ ആദ്യത്തേതായിരിക്കുമെന്ന് വിദഗ്ധര് മുന്നറിയിപ്പ് നല്കുന്നു. അമേരിക്ക തീവ്രവാദികളായി പ്രഖ്യാപിച്ച ഒരു സംഘത്തിന്റെ കൈകളിലേക്കു രാജ്യമെത്തും. ഇത് അല്-ഖ്വയ്ദയ്ക്ക് പുതിയ നിയമസാധുത, പ്രദേശ നിയന്ത്രണം, സംസ്ഥാനതല വിഭവങ്ങളിലേക്കുള്ള പ്രവേശനം എന്നിവ നല്കും. ഇറാഖിലും സിറിയയിലും അവരുടെ എതിരാളിയായ ഐസിസിന് സമാനമായ പ്രയോജനം ലഭിച്ചിരുന്നു. ആഗോള ഭീകരവാദ ആസൂത്രണത്തിന് ഇത് പുതിയ സുരക്ഷിത താവളവും നല്കും. അന്താരാഷ്ട്ര ബന്ധങ്ങള്ക്കും ഇതു ഭീഷണിയാകും.
തീവ്രവാദികളുമായി ബന്ധപ്പെട്ട വിഷയത്തില് ഈവര്ഷം മാത്രം രണ്ടായിരത്തോളം ആളുകളാണ് മാലിയില് കൊല്ലപ്പെട്ടത്. ഒന്നിലധികം പ്രവിശ്യകളിലെ സ്കൂളുകള് അടച്ചുപൂട്ടി. ആശുപത്രികളില് സാധനങ്ങള് തീര്ന്നു. പോരാട്ടം ശക്തമാകുന്നതോടെ ആയിരക്കണക്കിന് കുടുംബങ്ങള് വടക്കന്, മധ്യ മേഖലകളില് നിന്ന് പലായനം ചെയ്യുന്നു. ഉപരോധം തുടരുകയാണെങ്കില്, ആഴ്ചകള്ക്കുള്ളില് ക്ഷാമം ഉണ്ടാകുമെന്ന് യുഎന് മുന്നറിയിപ്പ് നല്കുന്നു.
സാമ്പത്തിക തകര്ച്ചയ്ക്കൊപ്പം പണപ്പെരുപ്പവും മാലിയില് കുതിച്ചുയരുന്നു. ബിസിനസുകള് അടച്ചുപൂട്ടുന്നു. തലസ്ഥാനത്ത്, ഗ്യാസ് സ്റ്റേഷനുകളിലെ ലൈനുകള് മണിക്കൂറുകളോളം നീണ്ടുനില്ക്കുന്നു, വൈദ്യുതി തടസങ്ങള് സാധാരണമായി. അടിസ്ഥാന സേവനങ്ങള് നല്കാനുള്ള സര്ക്കാരിന്റെ കഴിവ് ഏതാണ്ട് അപ്രത്യക്ഷമായി. അന്താരാഷ്ട്ര പങ്കാളികള് പിന്വാങ്ങുകയും അയല് രാജ്യങ്ങള് സ്വന്തം പ്രതിസന്ധികളില് ശ്രദ്ധ കേന്ദ്രീകരിക്കുകയും ചെയ്യുന്നതിനാല്, മാലി അപകടകരമാംവിധം ഒറ്റപ്പെടുന്നു.
അല്-ഖ്വയ്ദയെ സംബന്ധിച്ചിടത്തോളം, മാലി വെറും ഒരു പ്രദേശത്തെക്കാള് കൂടുതലാണ് പ്രതിനിധീകരിക്കുന്നത്. ഇത് ഒരു പ്രത്യയശാസ്ത്ര വിജയമാണ്. സ്ഥിരോത്സാഹത്തിലൂടെയും പ്രാദേശിക സഖ്യങ്ങളിലൂടെയും, ഗ്രൂപ്പിന് കലാപത്തില് നിന്ന് ഭരണത്തിലേക്ക് പരിണമിക്കാന് കഴിയുമെന്ന് ഇത് കാണിക്കുന്നു. ഈ പരിവര്ത്തനം വിജയിച്ചാല്, സഹേല്, വടക്കേ ആഫ്രിക്ക, മിഡില് ഈസ്റ്റ് എന്നിവിടങ്ങളില് പോലും ജിഹാദി പ്രസ്ഥാനങ്ങളെ വീണ്ടും ജ്വലിപ്പിക്കാന് കഴിയും.
തലസ്ഥാനമായ ബമാകോ ഇപ്പോഴും സൈന്യത്തിന്റെ നിയന്ത്രണത്തിലാണ്. എന്നാല്, വിതരണ ലൈനുകള് ഉപരോധത്തിലാണ്. കൂടുതല് സൈനികരെത്താന് കഴിഞ്ഞില്ലെങ്കില് വര്ഷാവസാനത്തിനുമുമ്പ് നഗരം നേരിട്ടുള്ള ആക്രമണത്തിന് വിധേയമാകുമെന്ന് പ്രാദേശിക നിരീക്ഷകര് ഭയപ്പെടുന്നു. അന്താരാഷ്ട്ര തലത്തില് വേഗത്തിലുള്ള നടപടികളില്ലെങ്കില്, ആധുനിക ചരിത്രത്തില് അല്-ഖ്വയ്ദ ഭരിക്കുന്ന ആദ്യത്തെ രാഷ്ട്രമായി മാലി ഉടന് മാറും.
മാലിയുടെ പതനം പശ്ചിമാഫ്രിക്കയെ പുനര്നിര്മ്മിക്കുക മാത്രമല്ല – വരും വര്ഷങ്ങളില് ആഗോള ഭീകരവിരുദ്ധ പോരാട്ടത്തെ പുനര്നിര്വചിക്കുകയും ചെയ്യും. ഒരു പ്രാദേശിക കലാപമായി ആരംഭിച്ചത് ഇപ്പോള് ഒരു സാധ്യതയുള്ള ഭൗമരാഷ്ട്രീയ വഴിത്തിരിവായി മാറിയിരിക്കുന്നു. അതിന്റെ അടുത്ത വിജയം യുദ്ധക്കളത്തിലായിരിക്കില്ല – മറിച്ച് ഒരു രാജ്യത്തിന്റെ തലസ്ഥാനത്തായിരിക്കാം.
മാലിയില് അല്-ഖ്വയ്ദ എങ്ങനെ ശക്തി പ്രാപിച്ചു?
മാലിയില്, ഗ്രൂപ്പിന്റെ പ്രാദേശിക അനുബന്ധ സംഘടനയായ ജമാഅത്ത് നുസ്രത്ത് അല്-ഇസ്ലാം വാല്-മുസ്ലിമിന് (ജെഎന്ഐഎം) രാജ്യത്തെ ഗ്രാമപ്രദേശങ്ങളില് വലിയ നിയന്ത്രണം നേടിയിട്ടുണ്ട്, ഇപ്പോള് തലസ്ഥാനമായ ബമാകോയിലേക്ക് നീങ്ങുകയാണ്.
കഴിഞ്ഞ ഒരു വര്ഷമായി, ഗ്രൂപ്പ് തങ്ങളുടെ സാന്നിധ്യം ക്രമാനുഗതമായി വികസിപ്പിച്ചു, നഗരങ്ങളെ ചുറ്റിപ്പറ്റി, പ്രധാന വിതരണ മാര്ഗങ്ങള് വെട്ടിക്കുറച്ചു. തീവ്രവാദികള് തങ്ങളുടെ പിടി മുറുകുന്നതിനാല് നിരവധി പ്രവിശ്യകളില് ഭക്ഷണം, ഇന്ധനം, മരുന്ന് എന്നിവ ദുര്ലഭമായി. സാധാരണ മാലിയക്കാര്ക്ക്, ദൈനംദിന ജീവിതം അതിജീവനത്തിനായുള്ള പോരാട്ടമായി മാറി.
ജെഎന്ഐഎം മനഃപൂര്വ്വം പൂര്ണ്ണ തോതിലുള്ള യുദ്ധങ്ങള് ഒഴിവാക്കുകയാണെന്ന് വിദഗ്ദ്ധര് വിശ്വസിക്കുന്നു. പകരം, സര്ക്കാര് നിയന്ത്രണം ദുര്ബലപ്പെടുത്താന് അവര് ഉപരോധങ്ങളും മന്ദഗതിയിലുള്ള വളയലുകളും ഉപയോഗിക്കുന്നു. തീവ്രവാദികള് ഇതിനകം തന്നെ പ്രധാന ചെക്ക്പോസ്റ്റുകള് ഏറ്റെടുത്തു, സ്വന്തം പ്രാദേശിക കോടതികള് സ്ഥാപിച്ചു, അവര് ആധിപത്യം പുലര്ത്തുന്ന പ്രദേശങ്ങളില് നികുതി പിരിക്കാന് തുടങ്ങി.
തലസ്ഥാനം വീണാല്, അല്-ഖ്വയ്ദയുമായി ബന്ധപ്പെട്ട ഒരു സര്ക്കാര് ഭരിക്കുന്ന ചരിത്രത്തിലെ ആദ്യത്തെ രാജ്യമായി മാലി മാറുമെന്ന ആശങ്ക ഈ വര്ദ്ധിച്ചുവരുന്ന സ്വാധീനത്തിന് കാരണമായി . ഏകദേശം നാല് പതിറ്റാണ്ടുകള്ക്ക് മുമ്പ് സ്ഥാപിതമായതിനുശേഷം ഭീകര ശൃംഖല ആഗ്രഹിച്ച ഒന്നാണു മാലിയില് സാധ്യമാകുന്നത്.
മാലിയുടെ സര്ക്കാര് വര്ഷങ്ങളായി അസ്ഥിരമായിരുന്നു, അട്ടിമറികള്, അഴിമതി, അന്താരാഷ്ട്ര സഖ്യകക്ഷികളുടെ നഷ്ടം എന്നിവയാല് ദുര്ബലപ്പെട്ടു. 2020 മുതല് നടന്ന രണ്ട് സൈനിക അട്ടിമറികള് രാജ്യത്തിന്റെ നേതൃത്വത്തെ പിളര്ത്തുകയും ശ്രദ്ധ തിരിക്കുകയും ചെയ്തു. ഭരണകക്ഷിയായ ഭരണകൂടം സ്ഥിരത വാഗ്ദാനം ചെയ്തു, പക്ഷേ അതിന്റെ ശ്രദ്ധ ഭരണത്തില് നിന്ന് അതിജീവനത്തിലേക്ക് മാറി.
പരമ്പരാഗത സഖ്യകക്ഷികള് ഇല്ലാതാകുകയും വിദേശ സൈനികരെ പിന്വലിക്കുകയും ചെയ്തതോടെ, മാലിയുടെ സൈന്യം കലാപം നിയന്ത്രിക്കാന് പാടുപെട്ടു. നിരവധി സൈനികര്ക്ക് വേണ്ടത്ര സജ്ജീകരണങ്ങളില്ല, അമിതഭാരമുണ്ട്. അതേസമയം തീവ്രവാദികള് മധ്യ, തെക്കന് പ്രദേശങ്ങളിലേക്ക് വ്യാപിക്കാനുള്ള സാധ്യത ചൂഷണം ചെയ്തു. സുരക്ഷാ സേനകള് കൂടുതലും ബമാകോയില് കേന്ദ്രീകരിച്ചിരിക്കുന്നു, ഇത് ഗ്രാമീണ സമൂഹങ്ങളെ തീവ്രവാദികളുടെ അധീനതയിലാക്കി.
സര്ക്കാരിലുള്ള പൊതുജന വിശ്വാസക്കുറവ് ജെഎന്ഐഎമ്മിനെ കൂടുതല് സഹായിച്ചു. പല മേഖലകളിലും, അടിസ്ഥാന സേവനങ്ങള്ക്കും സുരക്ഷയ്ക്കുമായി ആളുകള് തീവ്രവാദികളിലേക്ക് തിരിഞ്ഞു. അല്-ഖ്വയ്ദയെ സംബന്ധിച്ചിടത്തോളം, അത്തരമൊരു വിജയം പ്രദേശികതയേക്കാള് പ്രതീകാത്മകമായിരിക്കും. ലോകമെമ്പാടും തീവ്രവാദികളെ പിന്തുണയ്ക്കുന്നവര്ക്കുള്ള സന്ദേശമാകും ഇത്.
പശ്ചിമാഫ്രിക്കയ്ക്ക് അപ്പുറത്തേക്ക് അതിന്റെ പ്രത്യാഘാതങ്ങള് വ്യാപിക്കും. മാലിയിലെ വിജയകരമായ ഏറ്റെടുക്കല് സഹേല്, മിഡില് ഈസ്റ്റ്, ആഫ്രിക്കന് കൊമ്പ് എന്നിവിടങ്ങളിലെ തീവ്രവാദ ഗ്രൂപ്പുകളെ ധൈര്യപ്പെടുത്തും. നൈജര്, ബുര്ക്കിന ഫാസോ, ചാഡ് തുടങ്ങിയ അയല് രാജ്യങ്ങള് ഇതിനകം സമാനമായ കലാപങ്ങളെ അഭിമുഖീകരിക്കുന്നുണ്ട്, അല്-ഖ്വയ്ദ ബമാകോയില് പ്രവര്ത്തിക്കുന്ന ഒരു ഭരണകൂടം സ്ഥാപിച്ചാല് അവ വേഗത്തില് പടരാന് സാധ്യതയുണ്ട്. ആഫ്രിക്കയിലെ വര്ഷങ്ങളുടെ ഭീകരവിരുദ്ധ ശ്രമങ്ങള്ക്ക് അറുതിവരുത്തിക്കൊണ്ട് കുടിയേറ്റത്തിന്റെയും സാമ്പത്തിക തകര്ച്ചയുടെയും പ്രാദേശിക അസ്ഥിരതയുടെയും ഒരു പുതിയ തരംഗത്തിന് ഇത് കാരണമാകുമെന്ന് ആഗോള സമൂഹം ഭയപ്പെടുന്നു.
